Prijsherziening

Door de energieprijsstijgingen en de schaarste van enkele primaire grondstoffen op de markt, hebben wij de laatste maanden serieuze prijsstijgingen vastgesteld bij de wegenis- en vooral de rioleringswerken. In de laatste 20 jaar heeft dergelijke forse stijging (van 20% tot 35%) zich nooit voorgedaan. Wij houden ons hart vast welke impact dit zal hebben op korte termijn voorziene investeringen, want nu al is duidelijk dat een aantal gemeentelijke projecten zullen worden uitgesteld naar de volgende legislatuur. Wij willen jullie graag informeren hoe dergerlijke prijsstijgingen verwerkt worden in lopende contracten van de aannemers en de ontwerpers, waarvan hun erelonen procentueel verbonden zijn aan de kostprijs van de werken. Daarvoor zijn diverse prijsherzieningsclausules uitgewerkt, die de laatste 10 jaar zelf dienden herzien te worden of zelfs volledig anders aangepakt moeten worden door de evolutie van de conjunctuur (d.i. de schommeling van de economische groei op korte termijn) en allerhande crisissen.

In de jaren ‘80 werden al prijsherzieningsformules uitgewerkt om aan de aannemers een oplossing in hun overeenkomsten met de bouwheren te bieden voor al dan niet tijdelijke hogere of lagere prijzen van materialen en stijgende lonen van arbeiders. In het standaardbestek 250 is er nu voor quasi elke specifieke toepassing een formule beschreven, wat misschien iets van het goede teveel is. Dit maakt dat er bij elke maandelijkse vordering een bijkomende administratieve klus door de aannemer en de ontwerper moet uitgevoerd worden om al die prijsherzieningen per post of per soort werken te berekenen en te controleren. Daarbij horen we wel eens de kritiek – zeker als de factor een lange tijd kleiner dan 1 bedraagt, wat overeenstemt met een negatieve prijsherziening - dat de indices die moeten gebruikt worden soms niet altijd direct de lading volledig dekken. Wegens de huidige inflatie heeft AWV recent via een dienstorder MOW/MIN/2022/02 beslist om een tijdelijke aanpassing aan de prijsherzieningsclausules door te voeren. Concreet dienen in de berekening van de prijsherzieningen recentere parameters te worden gebruikt, zodat korter op de bal gespeeld wordt bij plotse prijsschommelingen. We kunnen dus besluiten dat de aannemers door hun gestroomlijnde lobbywerk bij opdrachtgevers en ministeriële kabinetten vandaag kunnen rekenen op een correcte en snelle prijsherziening.

Voor ontwerpers is zo’n uniforme aanpak van de prijsherziening helaas nog niet gerealiseerd. Men ging er vroeger vanuit dat de prijsherziening van de aannemersprijzen de stijgende bediendenlonen van de ontwerpers voldoende konden opvangen. Tussen 1990 en 2010 was dit min of meer het geval omdat de conjunctuurevolutie niet leidde tot ongunstige situaties. Jammer genoeg is die economisch stabiele periode sindsdien helemaal omgeslagen en hebben wij na de bankencrisis nu te maken met een energiecrisis die het systeem van een ereloonaanpassing via een materiaalprijsherziening onvoldoende waardeert. De ontwerpers vragen al enkele jaren om een aparte prijsherziening die rekening houdt met de Agoria-index van de bediendenlonen te voorzien in hun overeenkomsten.

De negatieve herziening van bouwmaterialen hebben geen enkele relatie met de lineair toenemende lonen van bedienden. Daarom werd er na de infra-crisis in de periode 2013-2017 (laagconjuctuur : zeer lage prijzen van aannemers door een beperkte vraag) een alternatieve prijsherzieningsformule voor de erelonen ontwikkeld, die gebruik maakt van nieuwe parameters in de vorm van een riolerings- en wegenisindex. Voor een ereloonherziening bij steeds langer durende studieopdrachten is het interessant om de nieuwe conjunctuurformule (CF) te gebruiken, die de schommeling van de prijzen van de riolerings- en wegeniswerken vergelijkt met de loonstijgingen van de bedienden en ten bate is van zowel opdrachtgevers als ontwerpers. Als de prijzen van de aannemers meer stijgen dan de lonen van de ontwerpers, wordt de factor kleiner dan 100% (= situatie vandaag) en vice versa wordt deze groter dan 100% als de prijzen van de aannemers serieus dalen (in de periode 2014 – 2016 bedroeg CF zelfs 120% !). Voor meer uitleg over de precieze definitie en toepassing van deze formule verwijzen we graag naar het dienstorder MOW-AWV-2017-11.

Wij wensen dat alle opdrachtgevers de conjunctuurformule CF zouden opnemen in hun bestekken voor aanstellen van ontwerpers in plaats van de prijsherzieningsformules van de aannemers te gebruiken, zodat die prijsschommelingen van de infrawerken op een eerlijke wijze worden verwerkt in de ereloonberekening.

Er blijven wel nog steeds een aantal “onvoorzienbare omstandigheden” over die eveneens de boekhouding van de ontwerpers nadelig beïnvloeden en die (nog) niet in een formule zijn voorzien :

• De alsmaar toenemende procedurele werklast om een omgevingsvergunning of subsidie te bekomen
• De administratieve complexiteit van een project weegt nog steeds zwaarder door dan de technologische efficiëntiewinst bij de opmaak van de documenten.
• Personeelstekort - een ontwerper infrastructuur is vandaag een knelpuntberoep geworden – dwingt ondernemingen om een aangepast loonbeleid toe te passen om de operationele dienstverlening in deze “war of talent” te blijven waarborgen.

Wij hopen dat we met deze uiteenzetting onze partners hebben kunnen overtuigen dat iedereen baat heeft bij een duurzaam vergoedingssysteem met correctiefactoren en verwijzen graag naar beschikbare bestekken voor aanstellen van ontwerpers infrastructuur op de website van OVIO.